Straszny dzień
Rano zalotnicy zebrali się w sali biesiadnej , gdzie Penelopa poinformowała ich o zasadach turnieju. W sali nie było podłogi , tylko uklepana ziemia. Przyniesiono 12 toporów, Telemach wykopał dwanaście dołków i wsadził w nie topory, a ziemię udeptał. Każdy topór miał u szczytu styliska ucho, czyli kółko z brązu, na którym zwykle wieszano go u pasa. Celna strzała zwycięzcy turnieju miała przemknąć przez wszystkie ucha toporów. Żaden z zalotników nie umiał napiąć łuku, aby udało się go napiąć uczestnicy turnieju ogrzewali go nad ogniem czy smarowali tłuszczem. Bezskutecznie.
Tymczasem Odyseusz znajdował się już na dziedzińcu zamku, zdradził też swoją prawdziwą tożsamość przed Eumajosem oraz pastuchem wołów Filojtiosem . Na początku nie wierzyli w słowa żebraka, ale gdy Odys pokazał im bliznę zadaną przez kły dzika szczęśliwi rzucili mu się w ramiona. Obiecali też pomoc. Odyseusz kazał, aby Eumajos podał mu łuk, gdy znajdą się w sali biesiadnej, a Filojtos miał zamknąć drzwi, aby nikt nie mógł opuścić sali.
Gdy Odyseusz pojawił się w sali, zebrani tam zaczęli z niego drwić. Wtedy korzystając z chwili nieuwagi, Eumajos podał łuk żebrakowi. Odys napiął łuk bez trudu, wziął strzałę, a jej grot przeleciał przez wszystkie ucha toporów. Później Odys postanowił ukarać zalotników, pierwsza strzała zabiła Antinoosa . Przerażeni zalotnicy szukali broni, ale sala była pusta. Poprzedniego dnia Telemach z Odysem wynieśli broń z sali. W tym czasie, gdy Odys zabijał strzałami zalotników , Telemach, Eumajos, Filojtos , z mieczami w rękach, bronili dostępu do niego. Wtedy koźlarz Melantios , przyniósł ze zbrojowni oszczepy i rozdał je pozostałym przy życiu zalotnikom. Jednak nie trafili oni do celu i po chwili broń znalazła się w ręku Odysa, który celnie trafiając oszczepami pokonał przeciwników.
Nagle ktoś poruszył się ktoś okazało się, że to poeta wędrowny – Femios . Poprosił o łaskę Odysa, Telemach wstawił się za nim oraz poprosił ojca o darowanie życia też heroldowi (woźnemu , posłowi ) Medonowi . Odys zgodził się. Następnie rozkazał, aby posprzątano sale biesiadną. Następnie wykadził salę siarkę, która powietrze oczyszcza i wypłasza złe duchy.
Nowe życie
Stara klucznica Eurykleja poinformowała Penelopę, że Odyseusz wrócił i rozprawił się z zalotnikami. Penelopa była szczęśliwa, chociaż zmieszana i zawstydzona. Po chwili zaczęli rozmawiać i tak spędzili całą noc. Rano Odyseusz razem z synem, Eumajosem i Filojtiosem poszedł odwiedzić swojego starego ojca – Leartesa.
Pośrodku dziedzińca stał dwór , wokół były zabudowania gospodarskie. Nad nieliczną czeladzią sprawowała nadzór stara niewolnica z Sycylii. Była żoną Doliosa rządcy tego folwarku i matką sześciu synów. Odys znalazł ojca przy okopywaniu drzewek. Leartes był szczęśliwy z powrotu syna. Tymczasem krewni pomordowanych zalotników podburzali naród Itaki przeciwko Odyseuszowi. Wkrótce zbrojna gromada otoczyła dwór Leartesa.Bitwa była nieunikniona. Odys uzbroił wszystkich : Telemacha, pastuchów, synów Doliosa, Leartesa i Doliosa.Rozpoczęła się walka, Leartes trafił oszczepem w przywódcę buntowników.
Wtedy rozległ się głos Ateny, który zakazała przelewania krwi. Tak doszło do sojuszu między ludem Itaki, a Odyseuszem, który po dwudziestu latach wojny i tułactwa wrócił do Itaki.