Rządzący i rządzeni – obowiązki polityków i obywateli. W swoich rozważaniach wykorzystaj przykłady z literatury i historii.
Jan Kochanowski był zaangażowany w życie polityczne kraju. W wielu utworach porusza problem obowiązków obywatelki wobec ojczyzny oraz patriotyzmu. Jako wykształcony humanista, który kształcił się w Akademii Krakowskiej i Padwie, a także sekretarz króla Zygmunta Starego wiedział, że losy państwa zależą od mądrych rządów oraz odpowiedzialnych obywateli.
Poezja Kochanowskiego jest wyrazem obywatelskiej troski o losy ojczyzny. Pragnął kształcić dzięki swojej poezji postawy obywatelskie zgodnie z ideałami humanizmu obywatelskiego – w swoich utworach reagował na bieżące wydarzenia historyczne. W przeciwieństwie do wielu krajów europejskich Polska nie musiała zmierzyć się z wojnami religijnymi ani kryzysem gospodarczym. Przeciwnie, tolerancyjne państwo polskie przeżywało szybki rozwój gospodarczy. Wzbogacona na handlu szlachta dążyła do umocnienia swojej władzy kosztem możnowładców oraz króla. W jej efekcie powstał w Polsce ustrój demokratyczny – demokracja szlachecka. Szlachta otrzymała szansę współrządzenia państwem. Jan Kochanowski w swoich pieśniach poucza szlachtę, jak powinni korzystać z otrzymanej władzy.
W Pieśni XII poeta dzieli się z czytelnikami refleksjami na temat cnoty, która odgrywała w filozofii stoickiej ważne miejsce. To dzięki niej można było zachować wewnętrzna harmonię i szczęście. Poeta jednak pojęcie cnoty wiąże nie z indywidualnym dążeniem do szczęścia, ale służbie ojczyźnie. Taka cnota nie musi obawiać się zazdrości, bo jeśli nie będzie nagrodzona na ziemi, zadba o to Bóg. Uważał, że każdy obywatel powinien troszczyć się o dobro swojej ojczyzny. W Pieśni XII podkreśla : ,, jeśli komu droga otwarta do nieba, tym, co służą ojczyźnie ‘’.
Pieśń XIV z Ksiąg wtórych stanowi część wypowiedzi chóru w Odprawie posłów greckich. W pierwszej strofie poeta nawiązuje do horacjańskiego i biblijnego motywy władców, porównując ich do pasterzy zstępujących na ziemi Boga ,, Wy mówię wam, którym ludzi paść poruczono ‘’ . Poeta podkreśla ważną rolę rządzących, którzy powinni kierować się w swoich wyborach sprawiedliwością – ,, ludzką sprawiedliwość w rekach trzymacie ‘’.
Poeta podkreśla, że ci którzy pospolitą polską władają powinni mieć na uwadze przede wszystkim dobro ogółu, a nie tylko troszczyć się o swoje własne interesy ,, macie nie tak swe własne rzeczy , jako wszytek ludzki mieć rodzaj na pieczy ‘’. Przestrzega, że Bóg jest ich zwierzchnikiem i on rozliczy rządzących z ich postępków. Bóg niezależnie od rodzenia, stanowiska czy wyglądu będzie oceniał postępowanie człowieka , niezależnie od tego czy,, w siermiędze li go widzi, w złotych li głowach ‘’ kara będzie surowa.