Omów na wybranych przykładach średniowieczne ideały ascety, rycerza, władcy oraz damy serca.
Według nauki średniowiecznego Kościoła człowiek powinien kochać wyłącznie Boga. Wszystkie inne rodzaje miłości (np. do rodziców, żony, ojczyzny) były uważane za podrzędne wobec tej najważniejszej, która wynikała z samej natury świata. Średniowieczni pisarze propagowali więc wzorce osobowe (święty, władca, rycerz), które miały pomagać ludziom w osiągnięciu doskonałej miłości do Stwórcy.
Eposem rycerskim, który propaguje wzorzec rycerza jest Pieśń o Rolandzie. ,, Pieśń o Rolandzie '' głosi chwałę rycerskiego honoru, męstwa i przyjaźni. Roland podejmuje beznadziejną walkę z Saracenami, nie chce bowiem wezwać na pomoc głównych sił Karola, ponieważ sądzi, że to splamiłoby jego honor. Poemat wspiera też żywą w okresie jego powstania ideę wojny z niewiernymi.
Bohater poematu, hrabia Roland, był przez kilka stuleci wzorem idealnego rycerza – dopiero w okresie renesansu jego postać stała się przedmiotem żartów włoskiego poety Ludovica Ariosta w eposie ,, Orland szalony''.
Czytelnikiem eposów rycerskich był młody syn kupca z włoskiego miasta Asyż, Franciszek, który przełamał średniowieczny ideał ascezy (tzn. umartwienia ciała i odrzucenia wszystkich przyjemności ziemskiego życia; z gr. askesis ,, ćwiczenie, wyrzeczenie się’’) i – odwołując się wprost do Ewangelii – rozszerzył chrześcijańskie pojęcie miłości. Jeśli asceci odrzucali piękno materialnego świata, to Franciszek mówił, że wszystko, co stworzył Bóg, jest piękne i godne miłości. Opowieści o tym niezwykłym świętym, który sam nazywał się „wesołkiem Bożym", są przepojone radością życia, miłością do Boga i całego stworzenia.
W dojrzałej fazie epoki, po zwycięskiej krucjacie (XII w.), gdy w dużej części Europy zapanowały pokój i dobrobyt, warstwie rycerskiej nie wystarczały już legendy o świętych i pieśni bohaterskie. Można wówczas zaobserwować wyraźne wysubtelnienie obyczajów, co ma niewątpliwie związek z rozwojem kontaktów ze stojącym wyżej pod względem kultury światem arabskim. Od rycerzy wymaga się wówczas nie tylko męstwa i wierności, lecz także towarzyskiej ogłady przejawiającej się m.in. w stosunku do kobiet. Zaczynają powstawać romanse rycerskie, w których surowi wojownicy zmieniają się w czułych kochanków, nie tracąc przy tym dzielności i odwagi. Powstaje wtedy wzór damy serca, oodanej swojemu rycerzowi oraz łączącej ich miłości.
O ile pieśni o czynach odwoływały się często do wydarzeń historycznych z okresu panowania Karola Wielkiego,tyle romanse rycerskie miały swoje korzenie w celtyckich mitach. Centralną postacią tego świata był szlachetny król Artur i jego rycerze zasiadający przy Okrągłym Stole, symbolizującym równość królewskiej drużyny. Król Artur reprezentuje wzorzec idealnego władcy, mądrego, sprawiedliwego oraz odważnego. Bohaterowie opowieści arturiańskich podejmują wciąż trudy wędrówek, poszukują przygód, bronią panien i wdów, a przede wszystkim kochają.
Warto przy tym podkreślić, że najbardziej znane historie miłosne z kręgu króla Artura opiewają miłość – z punktu widzenia Kościoła – nieczystą, pozamałżeńską. Takie są np. związki najsłynniejszego rycerza Okrągłego Stołu Lancelota z żoną króla – Ginewrą, czy też Tristana z Izoldą. Miłość w świecie romansów rycerskich nie jest bowiem związana z instytucją małżeństwa, lecz przełamuje wszystkie ograniczenia i jest nawet silniejsza od śmierci. Z taką miłością związany jest znany już wzorzec osobowy – damy serca.
W południowej Francji, w krainie zwanej Prowansją rozwinęła się poezja miłosna uprawiana przez na dwornych śpiewaków zwanych trubadurami. W ich utworach rycerz jest posłusznym niewolnikiem swojej damy, której zachowanie i uroda stają się dla niego swoistym przedmiotem kultu. Nieco inaczej pojmują miłość poeci włoscy. Według nich jest to niezwykła siła, która uszlachetnia zakochanego mężczyznę i wznosi go ponad pospolity świat rzeczy w sferę cudownych, boskich doznań.
Średniowieczne wzorce osobowe miały przede wszystkim pomagać w chwaleniu Boga. Święty porzucał wszystko, by czystym sercem kocha Boga. Władca – pomazaniec boży, miał przed wszystkim utwierdzać boski porządek świata, bronić religii i swojego państwa. Rolą rycerza była za wierna służba swojemu feudalnemu panu, wspieranie go w służbie.