Kim był Gall Anonim ?

        Anonim zwany Gallem był francuskim benedyktynem. Do Polski przybył na przeło­mie XI i XII w., prawdopo­dobnie z Węgier. By unikać próżno­wania i zachować wprawę w dyktowa­niu (por. niżej) oraz by za darmo nie jeść chleba polskiego, w latach ok. 1113-1116 na zlecenie Bolesława Krzywoustego i jego otoczenia Gall stworzył Kronikę polską, pierwsze dzieło naszej literatury narodowej, traktujące o historii Polski.
          Pierwszy polski pisarz nie byt Pola­kiem. Na dodatek nie pisał po pol­sku, lecz po łacinie. Dlaczego więc Kronika polska należy do dziejów naszego piśmiennictwa? Piśmiennictwo średniowieczne jest w znacznej części łacińskie. Póź­niejsze języki narodowe były jesz­cze zbyt słabo wykształcone. Łaci­na stanowiła język, w którym Rzy­mianie stworzyli niegdyś wielką lite­raturę; za pomocą jego bogatego słownictwa można było wiernie opi­sać skomplikowaną rzeczywistość. Nic dziwnego, że pisarze średnich wieków, zapatrzeni w dzieła rzym­skiego antyku, tworzyli w języku ła­cińskim. Wyższą jednak rangę niż dokonania pogan miała Biblia w ła­cińskim tłumaczeniu św. Hieroni­ma. Zwano ją Vulgata, tzn. „ogólnie znana". Służyła za lekturę, źródło natchnienia, skarbiec wiedzy o wszystkim, a nawet coś w rodza­ju elementarza, gdyż naukę w szko­le rozpoczynało wyuczenie się na pamięć Księgi Psalmów, która za­wiera 150 utworów.

Początek historiografii

          Pisząc swoją kronikę, Gall opierał się zarówno na tradycji ustnej (praw­dopodobnie blisko współpracował z duchownymi, dostojnikami dworu Krzywoustego), jak i na książęcym archiwum, być może również na pa­mięci ludowej. Ostatnie wydarzenia widział natomiast na własne oczy.

       Kroniką rządzi znacząca dla średnio­wiecza liczba trzy. Mamy tu przede wszystkim podział na trzy księgi (każ­dą otwiera list do duchownych-patronów pisarza i wierszowane streszcze­nie wydarzeń), trzech wielkich Bolesła­wów i po trzy mowy w każdej księdze. Przemyślany układ całości i dbałość o szatę językową to niewątpliwe ozna­ki literackiego talentu Galla.

      Anonim położył podwaliny pod całą późniejszą historiografię (dziejopisar­stwo) polskiego średniowiecza. Korzy­stali z niego tak Mistrz Wincenty zwa­ny Kadłubkiem, jak i Jan Długosz. Znał Kronikę polską wielki dziejopis polskiego renesansu, Marcin Kromer, który zresztą ukuł określenie Gall Ano­nim. W XIX w. rozpoczęto różnorodne badania nad Kroniką, które kontynuuje się do dziś.