Pimko prowadzi Józia do szkoły dyrektora Piórkowskiego. Jasne się staje, że gimnazjum to alegorycznie oznacza „warsztaty pisarskie” (jak dziś byśmy je określili). Kowalski ma się uczyć pisarstwa. Narrator W.G., autor Pamiętnika z okresu dojrzewania, który zamierza „zacząć od nowa”, „począć coś” , który zaczyna „pisać pierwsze stronice dzieła” (17), zostaje porwany do gimnazjum przez belfra. W Ferdydurke — jak wiadomo — mamy trzech narratorów. Opowiada- czem całości jest W. G., czyli sam Gombrowicz. Bohaterem-narratorem części poświęconych szkole, Młodziakom i Hurleckim jest Józio Kowalski. Wtrącone dwie nowele o Filidorze i Filibercie mają swojego osobnego, osobliwego narratora — jest nim dr Antoni Świstak (nb. zdrobniała wersja imienia tego narratora — Tosiek — nawiązywałaby do bohaterki pierwotnej wersji powieści: Tośki). Obie nowele — w odróżnieniu od poprzedzających je wstępów— mają charakter wybitnie groteskowy. Co w takim miejscu — karykaturalnym otoczeniu — może znaczyć nazwisko „Świstak”? Nie będzie trafnym domysłem zrównanie tego doktora prawa z gryzoniem z rodziny wiewiórkowatych (o dźwięcznej nazwie łacińskiej „Marmota mar- mota”), chociaż w języku staropolskim „marmotać” oznaczało mruczenie, gadanie półgębkiem, „przekęsywanie” (Linde). Istnieje też frazeologizm „jak rak świśnie, a ryba piśnie”, czyli sugestia, że nasz bohater-narrator ledwie l umie utrzymać pióro. Bardziej nam przypada do gustu inna ewentualność: oto w Słowniku języka polskiego autorstwa Lindego „świstak” jest synonimem „wietrznika, płochego, letkiego człeczka” (zob. hasło „Świstach, Świstak”), a nie ma tu jeszcze mowy o gryzoniu Marmota marmota. Taki lekkoduch bywał inaczej przezywany „świszczypałką” lub „świszczypałą”, co uwidocznione jest tym samym nagłówku hasła „Świstach”. Notabene, związku z satyrycznym charakterem Ferdydurke należy przypomnieć, że w bliskim pokrewieństwie „świstaka” mamy słowo „świstek” — nazwę XIX-wiecznych paszkwilanckich pisemek i broszur (np. Świstek krytyczny Stanisława Kostki Potockiego).