Literatura średniowieczna zna dzieła sytuujące się na pograniczu gęsta i chansons de geste, nie poddające się próbom sztywnej klasyfikacji. Na ogół jednak da się – przeprowadzić granicę; pomiędzy obu gatunkami istnieje więcej różnic niż podobieństw. Gęsta pisano prozą, po łacinie, a ich bohaterami stawały się rzeczywiście istniejące postacie. Wierność historyczna dziel tego gatunku jest na ogół duża. Jeżeli chodzi o chansons de geste, w miarę rozwoju gatunku element legendy odgrywał w tego rodzaju utworach coraz większą rolę. Ponadto te epickie pieśni pisano w języku starofrancuskim i to wierszem. Inaczej je także wykonywano – chansons de geste komponowali i deklamowali wędrowni poeci-śpiewacy (tzw. żonglerzy lub truwerzy) przy akompaniamencie liry na zamkach rycerskich, podczas odpustów i jarmarków, przy miejscach kultu, na trasach pielgrzymek. Gęsta recytowano lub odśpiewywano w wybranym gronie na dworze pana feudalnego.
Plan wydarzeń :
- Narada Marsyla.
- Narada cesarza Karola Wielkiego.
- Przygotowanie zasadzki przez zdrajcę Ganelona.
- Atak armii Marsyla w wąwozie Roncesvalles na tylną straż armii chrześcijańskiej w drodze powrotnej do Francji.
- Walka i tragiczna klęska armii dowodzonej przez Rolanda. Śmierć Rolanda.
- Powrót cesarza na pole bitwy i pościg za Saracenami.
- Rozgromienie wojsk Marsyla i Baliganta.
- Zdobycie Saragossy i zemsta na Saracenach.
- Sąd nad Ganelonem.