ROLA KOBIETY W KULTURZE
Matka -w tej roli kobietę w sztuce i literaturze przedstawiano chyba najczęściej. Pramatką ludzkości jest biblijna Ewa. Wreszcie Maryję poznajemy jako matkę Boga i człowieka. Z mitologii pamiętamy zbolałe matki – boginię Demeter i ziemiankę – Niobe (rozpaczającą z powodu zabicia jej potomstwa).
Żona Kreona odbiera sobie życie, gdy dowiaduje się o śmierci samobójczej swego syna, Hajmona, narzeczonego Antygony. Z kolei żona króla Troi, Priama, Hekuba, wyjąca z bólu po stracie swych dzieci przemieniona zostaje w sukę. Matka staruszka z Balladyny dba o przyszłość swych córek i nawet na mękach nie wydaje imienia jednej z nich, gdyż wie, że za swe niegodziwe wobec matki czyny Balladyna ma zostać ukarana śmiercią.
W Niemcach Leona Kruczkowskiego pani Soerensen próbuje uratować życie swemu uwięzionemu synowi, antyfaszyście.
To na pewno nie wszystkie przykłady matek w literaturze. Można by je mnożyć. Maryja w roli matki pojawia się na obrazach, począwszy od średniowiecza, poprzez renesans, aż po współczesność. Macierzyństwo to bardzo znany obraz Stanisława Wyspiańskiego, taki tytuł noszą też obrazy Olgi Boznańskiej. Ale pierwsze figurki matek znamy jeszcze z czasów prehistorycznych. Eksponowały one cechy płciowe kobiety, płodność, którą symbolizowały zwłaszcza bujne piersi. Rola matki, chyba najważniejsza z ról kobiecych, w żadnym okresie nie opuszcza literatury i sztuki.
Niewinna dziewczyna – to bohaterka, którą znamy np. z Zemsty Fredry, czyli Klara, taka też jest Zosia z Pana Tadeusza, Oleńka Billewiczówna z Potopu czy Helena Kurcewiczówna z Ogniem i mieczem albo Danuśka z Krzyżaków Sienkiewicza. Podobne niewinne panny poznacie, czytając literaturę, którą będziecie omawiać w szkole ponadgimnazjalnej, np. Śluby panieńskie Fredry czy Moralność pani Dulskiej Zapolskiej (Mela). A może ktoś z Was oglądał już te sztuki?
Przekorna dziewczyna – to osoba robiąca niekiedy innym na złość, ale w gruncie rzeczy dobre, niewinne dziecko. Takie są bohaterki Ślubów panieńskich (Klara i Aniela), Basia z Pana Wołodyjowskiego i w pewnym sensie Klara z Zemsty Fredry.