Tytuł Iliada został wzięty od nazwy Troi-llionu, miasta zdobytego przez Greków (Achajów), lecz nie jest to opowieść o wojnie trojańskiej. Epos Homera opowiada o epizodzie mającym miejsce pod koniec oblężenia, w dziesiątym roku zmagań – o gniewie Achillesa i jego zgubnych skutkach. W obozie Achajów, którzy wyprawili się na gród króla Priama, aby pomścić porwanie przez jego syna, Parysa, żony króla Sparty Menelaosa, pięknej Heleny, wybucha kłótnia między wodzem naczelnym, Agamemnonem, a Achillesem, herosem dowodzącym Mirmidonami. Achilles poczuł się znieważony odebraniem mu przez Agamemnona branki Bryzeidy i wycofał się z walk wraz z podległymi mu ludźmi, a jego boska matka, Tetyda, poprosiła Dzeusa, by pomógł Trojanom. Walki przybierają obrót dla Achajów niepomyślny Trojanie pod wodzą Hektora przechodzą do ofensywy, są bliscy podpalenie greckich okrętów, co odcięłoby drogę odwrotu.
W tym krytycznym momencie
Patroklos, przyjaciel Achillesa, wkracza do walki na czele
Mirmidonów, pokonuje napastników, ale sam ginie z ręki
Hektora. Poruszony śmiercią przyjaciela Achilles wraca na pole bitwy i rusza na nieprzyjaciół, siejąc śmierć i zniszczenie, zabija też w pojedynku Hektora i bezcześci jego zwłoki. Nocą przybywa do niego ojciec poległego, Priam i przebłagawszy bohatera wykupuje zwłoki syna.Ten główny wątek poematu został wzbogacony obrazami walk, pojedynków, narad bogów i ludzi, przeglądów wojsk, uczt, igrzysk i pogrzebów. Akcja eposu jest dwupłaszczyznowa. na to, co dzieje się na ziemi, wpływają bogowie, którzy dzielą się na dwa obozy – jedni wspierają Achajów, drudzy Trojan. Nad bogami panuje
Dzeus, a nad nim
Mojra-Przeznaczenie. Ludzie całkowicie podlegają woli bogów, np. o wyniku pojedynku
Achillesa z
Hektorem decyduje zebranie bogów, nie mają wpływu na swoje losy, mogą co najwyżej z godnością przyjąć wyroki niebiańskich władców. Nie są to jednak bezwolne marionetki, to ukazani niezwykle plastycznie żywi ludzie. Widać w nich całą skalę ludzkich porywów i namiętności, bohaterowie Iliady umieją kochać i nienawidzić, stać ich na czyny odrażające i szlachetne
(Achilles najpierw pastwi się nad zwłokami
Hektora, lecz potem, wzruszony błaganiami, oddaje je zrozpaczonemu ojcu), ich postawy oddają całą prawdę życia, pełną tak okrucieństwa, jak i wzniosłości i poświęcenia.Olimpijscy bogowie, choć więksi i silniejsi od ludzi, wcale nie są od nich lepsi, przeciwnie, są równie a niekiedy nawet bardziej okrutni i bezwzględni, ostentacyjnie amoralni; bezwstydnie manipulują ludźmi, choć ich los jest im w gruncie rzeczy obojętny dla nich to pionki w grze to między zwaśnionymi mieszkańcami nieba. W zależności od stosunku do określonych bohaterów pomagają im lub szkodzą.
Iliada to opowieść obszerna, snująca się niespiesznie, której akcja spowalniana jest dodatkowo przez
retardacje czyli opóźnienia, np. wypuszczenie strzały poprzedza szczegółowa historia łuku, tej rozlewności służą też malownicze obszerne porównania (zwane homeryckimi), rozbudowane do nawet kilkunastu wersów, stanowiące wplecione w narrację scenki, pełne realizmu (ucieczka Hektora przed Achillesem została porównana do pogoni orła umykającą gołębicą). To także historyczna skarbnica przedstawiająca życie Greków epoki bohaterskiej (tj przed inwazją
Dorów), jego realia przedstawia
Hefajstos, zdobiąc kunsztownymi płaskorzeźbami ze scenkami rodzajowymi wykuwaną dla
Achillesa tarczę. Ten starożytny świat, mimo że tak odległy w czasie, niewiele w istocie różni się od współczesności, gdyż zawiera wiele podstawowych dla kultury europejskiej archetypów i toposów.