Greccy artyści jako pierwsi uczynili człowieka i jego sprawy w centrum swoich zainteresowań. Rzymianie chociaż mniej oryginalni rozwinęli schedę po Grekach i sprawili, że sztuka starożytnej Grecji i Rzymu stanowi do dziś jeden z filarów kultury.
Największy wpływ na Greków miała sztuka osiadłej na Krecie cywilizacji minojskiej. Jej ozdobne freski garncarstwo i wyroby z metalu były naśladowane przez artystów wywodzących sie z mniej rozwiniętych mówiących po grecku ludów, które osiedliły się na Półwyspie Bałkańskim w XX wieku przed naszą erą. Obecnie kulturę tę określa się mianem kultury mykeńskiej od miasta w południowej Grecji – Myken. To właśnie w Mykenach powstały słynne złote maski pośmiertne, które nakładano na twarze zmarłych w wodzów i królów Zamieszkujący Mykeny Achajowie byli ludem bardziej wojowniczym niż Kreteńczycy, wkrótce też wykształcili swój własny styl, w którym dominowały sceny walk umieszczane na złotych naczyniach i inkrustowane na mieczach z brązu. Pozostały też po nich budowle, takie jak wielkie podziemne i naziemne grobowce budowane na planie koła, czy tez potężne cytadele do dziś widoczne na wzgórzach Myken i Tirynsu. Do budowy Mykeńczycy wykorzystywali duże bloki skalne o nieregularnych kształtach, ściśle do siebie dopasowane.
Uczłowieczanie sztuki
Po upadku cywilizacji mykeńskiej w XlI wieku p. n. e. ustąpił okres zamętu i masowych migracji. Wyłonił się z mego nowy rodzaj społeczeństwa – tzw. miasto – państwo oraz ten rodzaj sztuki, który obecnie powszechne kojarzony jest ze sztuką starożytnej Grecji. Jej dostojny charakter związany był z religią Greków, która przedstawiała bogów i boginie jako obdarzonych nadprzyrodzoną mocą lodzi. Dlatego też ówczesna sztuka koncentrowała się na postaci człowieka, niezależnie od tego czy był to wizerunek uczłowieczonego boga, czy też podobnego bogu człowieka. Jako że malarstwo starożytnych Greków nie zachowało się do naszych czasów, najbardziej znaną dziedziną era czeskiej sztuki pozostała rzeźba. Największe i najznamienitsze rzeźby pochodzą z VII wieku przed naszą erą, kiedy to niewątpliwy wpływ na grecka sztukę miały również kontakty z pobliskim Egiptem . Pierwszy okres greckiej rzeźby trwał mnie więcej 480 roku p. n. e. i nazywany jest obecnie okresem archaicznym. Charakterystyczne są dla niego rzeźby przedstawiające wyprostowane postaci nagich chłopców (kuros) i odzianych dziewcząt (kore). Zarówno młodzieńcy jak i dziewczęta spoglądają na świat z goszczących na ustach szerokim uśmiechem, który obecnie wydaje nam się nieco dziwny, archaiczny właśnie. Według archeologów ówcześni artyści najzwyczajniej nie potrafili oddać w kamieniu poważnego wyrazu twarzy.
Bliżej życia
W zadziwiająco krótkim czasie owe sztywne pozy zostały przez twórców ożywione. Artyści zrezygnowali z podobnych kolumnom postaci, które miały być oglądane jedynie z przodu. Tradycyjna, dość schematyczna rzeźba ustąpiła miejsca bardziej realistycznej sztuce, w której położono większy nacisk na szczegóły, choćby takie, jak wyraźna rzeźba muskulatury czy misternie udrapowane suknie okrywające ciała dziewcząt. W latach 480 – 323 przed naszą erą mamy do czynienia z tak zwanym okresem klasycznym, który zwykle uważany jest za szczytowe osiągnięcie sztuki starożytnej Grecji. Rzeźba rozwijała się w niesłychanie szybkim tempie. Proste posągi stojących ludzi zastąpione zostały przez postaci niejako zatrzymane w ruchu, w swoich naturalnych pozach. Przykładem może być – Włócznik (Doroforos). czy Apollo stojący w świątyni Zeusa w Olimpii. Wydaje – w końcu udało się rzeźbiarzom uciec kształtów dyktowanych przez długie i stosunkowo wąskie bloki marmuru.
Dalszy rozwój
Przejście od wyprostowanych jak strzała posągów do postaci znajdujących się w się dziś zupełnie naturalne, było to jednak epokowe odkrycie w historii sztuk. Podobny postęp poczyniono w płaskorzeźbie i posążkach odlewanych z brązu.