Alegoryczny sens utworu; wizja podróży przez trzy światy pozagrobowe – piekło, czyściec i raj – to obraz wędrówki człowieka poszukującego prawdy o istocie świata, ludzkich zachowaniach i winach, wyobrażenie duchowej przemiany człowieka: jego wznoszenia się z upadku i grzechu poprzez poznanie swych win i oczyszczenie się z nich oraz pokutę ku świętości;
- Dante symbolizuje człowieka zagubionego wśród grzechów,
- Wergiliusz – mądrość ludzką,
- Beatrycze miłość,
- według poety celem życia ludzkiego jest osiągnięcie zbawienia wiecznego i połączenie się z Bogiem, a więc życie to wędrówka, której ostatecznym celem jest Bóg.
- najważniejsza alegoria poematu : życie to wędrówka przez ciemny las grzechów do jasności Boga.
Poemat Boska komedia jest wyrazem chęci służenia zagubionej ludzkości, wstrząśnięcia sumieniami tych, którzy grzeszą, ukazania im zła i przypomnienia o obowiązku pokuty. Utwór stanowi panoramiczny obraz ówczesnej rzeczywistości; poddaje krytyce cesarstwo i papiestwo (za gromadzenie dóbr materialnych i sprzeniewierzenie się nauce Chrystusa) oraz zdrajców ojczyzny; Dante podkreśla, że najwyższą wartością dla człowieka jest Bóg; zapowiada też nowy etap – epokę renesansu; cechuje go nowożytny krytycyzm.