1.Nazwij zjawisko kulturowe, o którym jest mowa w tekście.
W tekście jest mowa o kaznodziejstwie ludowym.
2. Wypisz z tekstu słownictwo związane z muzyką. W jakim celu zostało ono użyte ? Jakie cechy omawianego zjawiska zostały w ten sposób podkreślone ?
Słownictwo związane z muzyką :
– rozbrzmiewanie słów : memento mori,
– fuga – utwór muzyczny oparty na powtarzaniu tego samego tematu przez różne głosy,
– melodia niewyśpiewaną – niekończący się motyw pojawiający się w sztuce średniowiecza,
Słownictwo muzyczne zostało wykorzystane, aby podkreślić, jakie wartości ceniono najbardziej w średniowieczu. W XV wieku słowa – memento mori ( pamiętaj o śmierci ) było najważniejsze i przenikały wszystkie obszary życia. Przypominanie o śmierci było charakterystyczne na pobożnych średniowiecznych traktatów, a później rozwinęło się kaznodziejstwo ludowe dzięki zakonom żebraczym. Wtedy pododobnie jak fuga te słowa rozbrzmiewały wszędzie i kazały ludziom bać się śmierci. Przypominano o przemijaniu, rozkładzie całej piękności ludzkiej, a także śmierci, która porywa ludzie ze sobą każdego wieku i stanu.
3. Wynotuj w punktach najważniejsze motywy tworzące średniowieczny wizerunek śmierci. Wzbogać swoją notatkę o konkretne przykłady zaczerpnięte z tekstu całego rozdziału.
I. Śmierć jest wpisana w życie każdego człowieka, powinien on pamiętać o śmierci ( memento mori ).
II. Motyw przejmujący groza przedstawienia rozkładu całej piękności ludzkiej.
III.Motyw tańca śmierci : śmierć porywa ludzi każdego wieku i stanu.
IV. Motyw pytania : gdzie podzieli się ci wszyscy, którzy niegdyś napełniali świat swym przepychem ?
4. Podaj przykład współczesnego dzieła, w którym motyw śmierci odgrywa kluczową rolę. Wypisz luźne skojarzenia, które ci się nasunęły pod wpływem tego dzieła ( np. nieśmiertelność – nicość – lęk – wyzwolenie ).
Obraz współczesnego malarza Zdzisława Beksińskiego ,, Pełzająca śmierć ” przeraża upersonifikowaną śmiercią tak różną od średniowiecznej wizji śmierci w postaci kobiety z kosą. Śmierć na obrazie artysty jest mroczną wizja tego co nieuniknione w życiu każdego człowieka, jednak taką wizję śmierci można odnieść do wojny, apokalipsy czy katastrofy. W obrazie dominują zimne, brązowo -czarne barwy, postać śmierci przypomina olbrzymiego pająka z ludzką głową. Jednak zamiast twarzy widać bandaż z plamą czerwonej krwi. Takie przedstawienie śmierci wiąże się też przesłaniem o cierpieniu jakie niesie. W tel widać zgliszcza miasta, śmierć jako jedyna ocalała w katastrofie, jest nieuchronna, niezniszczalna, niesie ze sobą ból i cierpienie. Przybrana postać budzi odrazę, ale też strach. Wizja Beksińskiego przeraża, wiąże się prawdopodobnie z przeżyciami osobistymi autora, którego żona zmarła na raka, a syn popełnił samobójstwo. Śmierć na obrazie artysty nie kojarzy się z poczuciem ulgi, wyzwolenie z trudów życia i odpoczynkiem po śmierci. Przeciwnie pojawia się nagle, przeraża, niszczy wszystko co spotka na swojej drodze, pozostawia tylko pustkę, cierpienie i nicość.