Podróż Telemacha
Telemach nocą wykradł się z domu, tak aby zalotnicy nie wiedzieli o jego wyprawie. Zdobył łódź, a stara klucznica Eurykleja zaopatrzyła go w zapasy na drogę. Płynął wzdłuż wybrzeży Peloponezu i przybył o świcie do stolicy królestwa króla Nestora – Pylos. Udał się do króla, który właśnie prowadził obrzędy ofiarne ku czci Posejdona. Telemachowi towarzyszyła Atena, która ukryła się pod postacią Mentora, jednego z najbardziej poważanych obywateli Itaki. Była przy Telemachu też całą noc na łodzi.
Gdy Telemach pojawił się w zamku króla Nestora przywitał go jego syn Pejsistratos. Król Nestor nie wiedział, co się stało z Odyseusze, ale poradził, aby Telemach udał się Sparty do Menelaosa. Pejsistratos odwiózł Telemacha do Sparty, gdzie właśnie trwały gody weselne. Organizował je Menelaos dla swojej córki, która wyszła za mąż za Neoptolema, syna Achillesa. Nowożeńcy odjechali, ale pałac był pełen gości. Telemach zachwycał się pięknem i bogactwem pałacu.
Rozpoczęła się uczta, Helena, która była przyczyną wojny trojańskiej opowiadała o Troi, Menelaos o drodze powrotnej z Troi. Telemach tak się zasłuchał, że zapomniał zapytać Następnego dnia Menelaos poinformował go, że dowiedział się od bożka morskiego Proteusa, że Odyseusz mieszka na wyspie Ogigii u nimfy Kalipso.
Klątwa Polifema
Odyseusz zaczął przygotowania do wypłynięcia z wyspy Ogigii. Poszedł do lasu, wyciął dwadzieścia drzew i zrobił z nich tratwę. Gdy wypłynął zobaczył go Posejdon, który wracał z kraju Etiopów. Przypomniała mu się prośba Polifema. Na rozkaz Posejdona zawiał wiatr i wysoka fala uderzyła łódź Odyseusza i ją przewróciła. Wtedy królowi Itaki pomogła boginka morska Luekotea, która rzuciła mu przepaskę cudowną. Odyseusz zdjął ubranie założył tylko przepaskę i płynął na jednej belce, a potem gdy fale zabrały belkę, tylko dzięki opasce nie utonął. Płynął tak dwa dni i dwie noce. Trzeciego dnia dopłynął do nieznanego brzegu.