- Pieśń o Rolandzie to słynny anonimowy poemat rycerski, pochodzący prawdopodobnie z XI wieku, arcydzieło gatunku chansons de geste – pieśni o (bohaterskich) czynach z epoki Karola Wielkiego.
- Napisany w języku francuskim, został rozpowszechniony w całej Europie. W następnych wiekach powstały jego przeróbki w wielu krajach, a Roland był uważany niekiedy niemal za świętego.
- Utwór opowiada o wydarzeniach z VIII wieku, za panowania Karola Wielkiego.
- Według historyków Karol, zwany Wielkim, był królem ogromnego państwa Franków, które obejmowało prawie całą Europę Zachodnią. Panował na przełomie VIII i IX wieku prowadząc nieustanne wojny. Przez siedem lat walczył w Hiszpanii w obronie religii chrześcijańskiej z Saracenami (tj. niewiernymi; Saraceni to nazwa nadawana w średniowieczu panującym w Hiszpanii Arabom, później wszystkim muzułmanom, czyli wyznawcom islamu, którego prorokiem był Mahomet, a świętą księgą Koran; od imienia proroka islamu powstała także nazwa mahometanie).
- Karol Wielki, napotkawszy opór pod Saragossą, postanowił odłożyć walkę na późniejszy okres. Gdy wracał z Hiszpanii przez Pireneje do swej stolicy w Akwizgranie, tylna straż osłaniająca jego armię została zaatakowana przez wrogów (baskijskich górali) w wąskim przesmyku górskim i pokonana w okrutnej walce. Strażą dowodził hrabia Roland, który również zginął.
- Wydarzenie to miało miejsce 15 sierpnia 778 roku i stało się natchnieniem poetów w wielu krajach przez wiele wieków.
- O czynach Karola Wielkiego i jego sławnych rycerzach powstało w późniejszych wiekach (XI-XIII) wiele bohaterskich poematów, określanych mianem chansons de geste (pieśni o czynach), a wśród nich Pieśń o Rolandzie (komponowali je i deklamowali wędrowni poeci, tzw. truwerzy, występujący na dworach rycerskich, odpustach, jarmarkach i akompaniujący sobie lirą).