Egzamin maturalny z języka polskiego maj 201o cz.II pisanie własnego tekstu
Część II
Tworzenie informacji. Pisanie własnego tekstu w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu
Temat 1. Na podstawie podanych fragmentów komedii Moliera Świętoszek scharakteryzuj głównego bohatera oraz omów postawy Orgona, Kleanta i Elmiry wobec tytułowej postaci.
I. ROZWINIĘCIE TEMATU
Za rozwinięcie tematu można uzyskać maksymalnie 25 punktów.
1. Przedstawienie postaci i relacji między nimi, np.: 2 p.
a. Tartuffe – tytułowy Świętoszek,
b. zwolennicy Tartuffe’a: Orgon (pan domu, głowa rodziny; zamożny mieszczanin),
c. przeciwnicy Tartuffe’a: żona Orgona – Elmira, szwagier – Kleant.
2.Dostrzeżenie cech postawy Tartuffe’a „dla świata”, np.: 3 p.
a. dobroć, łagodność, wrażliwość,
b. pobożność,
c. pokora,
d.surowość wobec siebie, asceza,
e.wdzięczność i szacunek dla dobroczyńcy,
f.otaczanie opieką żony swojego dobroczyńcy,
g.skromność,
h.szczodrość.
3.Dostrzeżenie cech prawdziwej postawy Tartuffe’a, np.: 5 p.
a.niewdzięczność dla dobroczyńcy, odpłacanie złem za dobro,
b.ostentacyjna pobożność jako kamuflaż, gra pozorów,
c.lubieżność (uwodzenie Elmiry),
d.lekceważenie religii („i z niebem dać rady jakoś sobie można”),
e.pycha, pogarda wobec ludzi (lekceważy Orgona, do Elmiry zwraca się z wyższością),
f.niemoralność; kierowanie się zasadą „cel uświęca środki”,
g.traktowanie własnych przyjemności jako dobra nadrzędnego,
h.chciwość,
i.relatywizacja pojęcia grzechu,
j.perfidia, wyrachowanie, intrygowanie,
k.manipulowanie ludźmi,
l.cynizm.
4.Dostrzeżenie cech Orgona i jego postawy wobec Tartuffe’a, np.: 6 p.
a.fascynacja osobą Tartuffe’a,
b.ocenianie bohatera w kontekście jego „bogobojności”,
c.szczodrość,
d.naiwność,
e.gotowość do poświęceń dla Tartuffe’a,
f.duma ze znajomości,
g.odczuwanie niebiańskiej radości, „błogiego spokoju” w jego obecności,
h.utrata zdrowego rozsądku (zaślepienie, bezkrytyczność),
i.uznawanie Tartuffe’a za wzór cnót (nauczyciela życia),
j.przedkładanie Tartuffe’a nad rodzinę.
5.Dostrzeżenie cech postawy Kleanta wobec Tartuffe’a, np.: 4 p.
a.zdrowy rozsądek,
b.wyciąganie wniosków z obserwacji,
c.zaniepokojenie siłą wpływu Tartuffe’a na Orgona,
d.odraza wobec obłudy i hipokryzji,
e.pogarda dla „przybłędy”,
f.nieufność wobec ostentacyjnej pobożności,
g.szacunek dla szczerej religijności.
h.próba zdemaskowania obłudy „świętoszków”,
i.złość, bunt przeciw hipokryzji,
j.wyśmiewanie Tartuffe’a.
6.Dostrzeżenie cech postawy Elmiry wobec Tartuffe’a, np.: 2 p.
a.dostrzeganie hipokryzji,
b.obojętność na zaloty Tartuffe’a (lojalność wobec męża),
c.chęć zdemaskowania Tartuffe’a przed mężem,
d.podjęcie gry z Tartuffe’em.
7.Podsumowanie
- Dostrzeżenie hipokryzji Tartuffe’a i różnych postaw bohaterów oraz ich interpretacja w kontekście przesłania utworu. 3 p.
- Dostrzeżenie hipokryzji Tartuffe’a i różnych postaw bohaterów. 2 p.
- Dostrzeżenie obłudy Tartuffe’a lub różnych postaw bohaterów. 1 p.
Temat 2. Na podstawie podanego fragmentu utworu Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem przedstaw przemyślenia Marka Edelmana o możliwościach godnego życia w czasach Zagłady i różnych poglądach na temat godnej śmierci.
I.ROZWINIĘCIE TEMATU
Za rozwinięcie tematu można uzyskać maksymalnie 25 punktów.
1.Wstępne rozpoznanie fragmentu, np.: 3 p.
a.rozpoznanie gatunku (wywiad Hanny Krall z Markiem Edelmanem),
b.przedstawienie bohatera (Marek Edelman – jeden z przywódców powstania w getcie, świadek i uczestnik opisywanych wydarzeń),
c.dostrzeżenie retrospektywności relacji.
2.Przedstawienie kontekstu historycznego (czas Zagłady), kształtującego postawę i przemyślenia Marka Edelmana, np.: 3 p.
a.łapanki, aresztowania, więzienie,
b.Umschlagplatz, Żydzi idący do wagonów,
c.groza masowej śmierci (komory gazowe, strzelanie do tłumu),
d.upokorzenie Żydów,
e.bezsilność Żydów,
f.bezkarność Niemców,
g.obojętność świata,
h.samotność ginących.
3.Przedstawienie przemyśleń Marka Edelmana o możliwościach godnego życia, np.: 8 p.
a.nie dać się upokorzyć (np. wepchnąć na beczkę),
b.mieć po co żyć,
c.mieć dla kogo żyć,
d.być odważnym,
e.działać (aby nie myśleć o śmierci),
f.ratować innych,
g.uczestniczyć w ruchu oporu (np. wydawanie i kolportaż gazety),
h.walczyć z bronią w ręku,
i.podjąć się przywództwa (on już się nie nadawał (…) więc ja poszedłem),
j.być wyrozumiałym dla ludzkich słabości (strachu, bierności),
k.współczuć krzywdzonym i upokarzanym.
4.Przedstawienie różnych poglądów na temat godnej śmierci, np.: 3 p. profesora i jego żony
a.utożsamienie godnej śmierci ze śmiercią w otwartej walce,
b.pogarda dla bierności, rezygnacji Żydów (szliście jak barany na śmierć),
c.konieczność nadania śmierci sensu, „Adama”
d.strach przed śmiercią w sytuacji bezbronnego (nie mógł strzelać – był już innym człowiekiem),
e.brak wiary w sens nierównej walki (i tak jesteśmy straceni (…) nas wyrżną).
5.Przedstawienie przemyśleń Marka Edelmana o możliwościach godnej śmierci, np.: 3 p.
a.śmierć w komorze gazowej nie jest gorsza od śmierci w walce,
b.zgoda na śmierć, przyjęcie strasznego losu,
c.spokój ginących (ci ludzie szli spokojnie i godnie),
d.interpretacja słów: niegodna śmierć jest tylko wtedy, gdy się próbowało przeżyć cudzym kosztem,
e.śmierć godna – gdy do końca czyni się coś dla innych (związek godnej śmierci z godnym życiem).
6.Dostrzeżenie w wypowiedzi Edelmana cech wyrażających jego stosunek do problemu godności, bohaterstwa, np.: 2 p.
a.demitologizacja wojennych bohaterów,
b.pomniejszenie wagi bohaterskich czynów,
c.pomniejszenie dramatyzmu cierpień (jak gag filmowy; obiektywnie to naprawdę było śmieszne),
d.rezygnacja z patosu,
e.brak komentarza,
f.ironia,
g.emocjonalność.
7.Podsumowanie 3 p.
a.zachowanie godności jest najważniejsze,
b.bohater przewartościowuje tradycyjne rozumienie godnej postawy jako walki zbrojnej (umożliwiają ją również, np. miłość, spokój, współczucie, pogodzenie się ze śmiercią),
c.przemyślenia Edelmana są zderzone z poglądami stereotypowymi (profesora),
d.tragizm i heroizm ludzkich postaw jest podkreślony poprzez unikanie patosu w wypowiedzi.
za uogólnienie trzech problemów 3 p.
za uogólnienie dwóch problemów 2 p.
za uogólnienie jednego problemu 1 p.
II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 5 punktów)
Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.
– podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie;
przejrzysta i logiczna; pełna konsekwencja w układzie graficznym; 5
– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie
głównych części; 3
– wskazująca na podjęcie próby porządkowania myśli, na ogół spójna. 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
III. STYL (maksymalnie 5 punktów)
– jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi,
urozmaicona leksyka; 5
– zgodny z zastosowana formą wypowiedzi, na ogół jasny, wystarczająca leksyka; 3
– na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe. 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
IV. JĘZYK (maksymalnie 12 punktów)
– język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia,
poprawne: słownictwo, frazeologia, fleksja; 12
– język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia
i fleksja; 9
– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne:
składnia, słownictwo, frazeologia; 6
– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, leksykalnych
(słownictwo i frazeologia), fleksyjnych; 3
– język w pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych błędów
składniowych, leksykalnych. 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
V. ZAPIS (maksymalnie 3 punkty)
– bezbłędna ortografia, poprawna interpunkcja (nieliczne błędy); 3
– poprawna ortografia (nieliczne błędy II stopnia), na ogół poprawna interpunkcja; 2
– poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia), interpunkcja niezakłócająca
komunikacji (mimo różnych błędów). 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY 0–4